Quảng Nam từng bước hướng đến điểm đến xanh từ những thay đổi nhỏ

Du lịch bền vững được dự báo sẽ là xu hướng mạnh mẽ của tương lai và cũng là điều mà ngành du lịch toàn cầu hướng đến. Nắm bắt xu hướng này, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam và Hiệp hội Du lịch Quảng Nam đã nỗ lực đưa những giá trị bền vững vào phát triển du lịch địa phương. Vừa qua, UBND tỉnh Quảng Nam cũng đã ban hành kế hoạch chính thức về phát triển du lịch xanh tại tỉnh Quảng Nam, tạo bước khởi động cho định hướng phát triển du lịch bền vững của tỉnh.

Destination Review đã có dịp trò chuyện với ông Phan Xuân Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Quảng Nam về những nỗ lực và sự chuẩn bị của cộng đồng doanh nghiệp du lịch trong tỉnh để hiện thực hoá mục tiêu đưa Quảng Nam trở thành một điểm đến xanh trong tương lai.

Trước Covid-19, ngành du lịch tỉnh Quảng Nam phát triển rất tốt nhờ vào thương hiệu du lịch của thành phố Hội An và Thánh địa Mỹ Sơn. Tuy nhiên, du lịch tại hai điểm đến này đang phát triển theo hướng đại trà, lượng khách hằng năm rất đông. Hiệp hội Du lịch Quảng Nam cũng như cộng đồng doanh nghiệp nhận thấy rằng việc phát triển du lịch đại trà như vậy mà không có giải pháp phù hợp thì dễ dẫn đến nhiều hệ luỵ không tốt về lâu dài, chẳng hạn như tình trạng quá tải du lịch, hay lượng rác thải từ hoạt động du lịch thải ra môi trường quá nhiều, mà thực tế thì Hội An đã trong tình trạng quá tải rác rồi. Giải quyết vấn đề rác thải bằng cách mở rộng nhà máy xử lý rác cũng không phải là cách giải quyết gốc rễ vấn đề.

Do đó, du lịch tỉnh Quảng Nam cần lựa chọn một giá trị để theo đuổi với một từ khoá cụ thể, rõ ràng để nâng cao nhận thức của người dân và du khách, từ đó hướng tới thay đổi đối tượng khách nhưng vẫn mang về được nguồn thu tốt cho người dân địa phương, đồng thời bảo tồn được di sản, tài nguyên du lịch của tỉnh. Khi đó, Hiệp hội cũng đã suy nghĩ đến du lịch bền vững, nhưng từ khoá “bền vững” vẫn là một khái niệm rất rộng. Du lịch xanh cũng dựa trên nền tảng du lịch bền vững, vẫn hướng đến 3 trụ cột chính là kinh tế, xã hội và môi trường. Để phát triển du lịch xanh, cần phải nâng cao nhận thức của từng doanh nghiệp về vấn đề tuần hoàn và tái tạo tài nguyên, giảm thiểu tác động tiêu cực cho xã hội và môi trường, từ đó, thay đổi suy nghĩ của cộng đồng doanh nghiệp và người dân về việc cân bằng 3 yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường khi làm kinh tế.

Nhận thức được hướng đi này, vào ngày 9/9/2019, Hiệp hội đã tổ chức một hội thảo phát triển du lịch bền vững tỉnh Quảng Nam, có sự tham gia của UNESCO, Travelife cùng nhiều tổ chức phi chính phủ, tổ chức du lịch bền vững khác. Hiệp hội cũng mời các doanh nghiệp lữ hành lớn đã có kinh nghiệm trong phát triển du lịch bền vững tham gia chia sẻ xu hướng du lịch tương lai và kinh nghiệm của họ. Từ hội thảo đó, chính quyền cũng như cộng đồng doanh nghiệp địa phương đều thấy được lợi ích từ định hướng du lịch xanh và đều đồng tình Quảng Nam cần có một hướng đi bền vững như vậy để giúp du lịch trong tỉnh phát triển cân bằng hơn. Sau đó, Covid-19 ập đến càng khẳng định rằng du lịch xanh rất phù hợp với xu hướng trong tương lai vì du khách quan tâm tới môi trường hơn và tìm kiếm những điểm đến thay thế với sự riêng tư hơn.

Cho dù cộng đồng doanh nghiệp muốn thay đổi nhưng không có những chính sách nhất định từ chính quyền địa phương thì rất khó có thể lan toả những giá trị đó cho cộng đồng. Ngành du lịch là một ngành tổng hợp, do đó, chính quyền, doanh nghiệp, cơ quan quản lý điểm đến, cộng đồng người dân phải cùng chung nhận thức và định hướng thì việc tiếp cận du lịch xanh mới thuận lợi và nhanh chóng.

Sự ra đời của Kế hoạch này là một động lực lớn cho các doanh nghiệp du lịch. Tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp cũng như của Hiệp hội được chính quyền địa phương lắng nghe là một điều rất đáng mừng và cho thấy chính quyền sẵn sàng đồng hành với doanh nghiệp để phát triển du lịch Quảng Nam tốt hơn.

Hơn nữa, Kế hoạch du lịch xanh của tỉnh là cơ sở pháp lý để Hiệp hội cũng như các doanh nghiệp dựa trên đó để đưa ra kế hoạch hành động và triển khai cụ thể. Cơ sở pháp lý là điều kiện thuận lợi giúp con đường phát triển này được đẩy nhanh 40%.

Là nơi tụ hội của cộng đồng doanh nghiệp, Hiệp hội lấy lợi ích môi trường, xã hội là mục tiêu và có vai trò dẫn dắt, thường xuyên tổ chức các cuộc hội thảo, chỉ ra cho các doanh nghiệp thấy rằng du lịch xanh là một hướng đi tiềm năng trong tương lai, hoàn toàn có thể mang đến lợi ích kinh tế cho các doanh nghiệp. Nếu nhận thấy xu hướng này có thể mang lại một thị trường khách tốt, có tiềm năng thì các doanh nghiệp du lịch trong tỉnh cũng rất nhạy bén và sẵn sàng thay đổi chứ không bảo thủ.

Ngoài ra, để phát triển du lịch xanh thì cần phải có một bộ tiêu chí bền vững rõ ràng. Hiệp hội đã làm việc với các tổ chức phi chính phủ, với sự tư vấn từ Chương trình Thụy Sĩ về phát triển du lịch bền vững (SSTP) để tham vấn những giá trị mà thế giới đang áp dụng và xây dựng Bộ tiêu chí du lịch xanh dựa trên những yếu tố của địa phương. Có 6 Bộ tiêu chí dành cho khách sạn vừa và nhỏ, nhà nghỉ sinh thái, công ty lữ hành, homestay, điểm tham quan và du lịch cộng đồng với những trọng tâm phù hợp.

Chẳng hạn, bộ tiêu chí dành cho khách sạn sẽ tập trung vào vấn đề rác thải, nước thải, điện năng. Hiệp hội kết nối với các tổ chức môi trường nhờ tham vấn về vấn đề này và có được nguồn lực hỗ trợ về tính kỹ thuật. Từ đó, Hiệp hội kết nối với các doanh nghiệp, thành lập các nhóm nhỏ để hướng dẫn, đào tạo doanh nghiệp về phân loại rác, tuần hoàn và tái chế rác, thay thế vật dụng nhựa trong khách sạn bằng những vật liệu thân thiện với môi trường. Nói “phát triển du lịch xanh” thì nghe có vẻ lớn lao nhưng chỉ cần bắt đầu từ những việc rất nhỏ thôi đã có thể tạo nên sự thay đổi. Sau những vấn đề trực quan như rác thải thì mới tác động đến nhận thức của doanh nghiệp, đưa năng lượng sạch vào vận hành, giảm thiểu nước thải, điện năng, thay đổi các phụ kiện trang trí khách sạn hướng đến đưa những giá trị của địa phương vào nhiều hơn.

Quảng Nam có lợi thế về tài nguyên và kinh nghiệm làm du lịch. Hai di sản lớn là Hội An và Mỹ Sơn, cùng với khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm là những nền tảng lớn xây dựng nên thương hiệu du lịch như ngày nay. Ngoài ra, Quảng Nam còn có đường bờ biển dài và hệ thống sông rạch, vùng đồng bằng đẹp. Hầu như, tính bền vững dựa trên yếu tố tài nguyên môi trường và văn hoá thì Quảng Nam đều hội tụ đủ. Người dân Quảng Nam còn có kinh nghiệm làm du lịch trong hơn 30 năm nay và tương tác với đa dạng du khách từ nội địa cho đến quốc tế, giúp nhận thức và kinh nghiệm ngày càng mở rộng.

Thách thức lớn nhất là làm sao dung hoà được lợi ích kinh tế trước mắt và lợi ích lâu dài của định hướng phát triển này khi tương tác với các doanh nghiệp và cộng đồng người dân. Cộng đồng doanh nghiệp du lịch Quảng Nam cũng nhận thức rất nhanh và hiểu được rằng phát triển bền vững là điều cần phải làm. Nhưng các doanh nghiệp khó có thể tự đi một mình nên cần làm sao tạo được một cộng đồng lớn mạnh cùng nhau thay đổi, có người dẫn dắt, chia sẻ kinh nghiệm, giúp nhận thức của doanh nghiệp chuyển biến tích cực hơn và giúp họ hành động.

Với sự dẫn dắt của Hiệp hội thì rất nhiều doanh nghiệp sẵn sàng đồng hành. Trước Covid-19 các doanh nghiệp đã bắt đầu chuyển hướng và thay thế các chai nhựa sử dụng 1 lần trong khách sạn. Nhưng đến năm 2020, Covid-19 xảy ra dẫn đến sự kiệt quệ của các doanh nghiệp du lịch. Hiện nay, 95% doanh nghiệp du lịch tại Quảng Nam vẫn đang tạm dừng hoạt động. Do đó, việc các doanh nghiệp áp dụng mô hình du lịch xanh vào thực tế rất khó khăn. Hiệp hội hiện nay đang chọn tiếp cận những doanh nghiệp nào vẫn còn đang hoạt động và có khả năng áp dụng để triển khai trước.

Theo tôi là không. Dù là phát triển du lịch xanh nhưng vẫn dựa trên những nền tảng và cách làm du lịch sẵn có đồng thời sẽ áp dụng thay đổi một cách từ từ. Sẽ cần có những quy định cụ thể, nhẹ nhàng để du khách “nhập gia tuỳ tục” và cùng đồng hành với điểm đến. Chẳng hạn trước giờ chúng ta đều quy định du khách ghé thăm chùa thì phải ăn mặc kín đáo và du khách đều ủng hộ điều này. Thì trong tương lai gần, du khách vào phố cổ Hội An sẽ không được mang rác thải nhựa một lần đến chẳng hạn, và sẽ có những hoạt động khuyến khích du khách quy đổi rác. Tỉnh sẽ tiếp cận theo từng bước nhỏ để tạo thói quen và nhận thức chứ không cấm cản cực đoan. Quan trọng là cách vận dụng, tiến lên từng bước, và triển khai một cách văn minh, lịch sự, hướng dẫn du khách cùng thực hiện chứ không thay đổi đột ngột.

Lúc này đang là giai đoạn chuẩn bị khởi động lại du lịch, nhưng ngành du lịch đang phụ thuộc rất nhiều vào chính sách của nhà nước và những vấn đề về đi lại do dịch bệnh giữa các địa phương. Hiệp hội đang cố gắng lập kế hoạch khởi động lại du lịch theo luồng xanh, luồng vàng, mở cửa trước đối với những địa phương có độ phủ vắc-xin cao và tỷ lệ nhiễm thấp. Ngoài ra, Quảng Nam cũng đã được chính phủ cho phép thí điểm đón khách quốc tế. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa thể khởi động hoạt động vận hành ở đồng loạt các doanh nghiệp du lịch được nên cần phải triển khai ở những doanh nghiệp có khả năng tham gia trước với lượng du khách nhỏ, sau đó lan toả cho nhiều doanh nghiệp cùng mở cửa hơn. Khi ngành du lịch bắt đầu mở cửa trở lại chính là cơ hội vàng để đưa vào những giá trị “xanh”, những sản phẩm du lịch “xanh” đã được ấp ủ trong thời gian qua.

Phải khẳng định một lần nữa rằng phát triển du lịch bền vững là điều mà cả thế giới đều hướng tới. Bên cạnh đó, chứng kiến đại dịch Covid-19 và những vấn đề như nhiễm mặn đồng bằng sông Cửu Long, sạt lở bờ biển Hội An, có thể thấy vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu đang rất gần chúng ta. Do đó, giá trị xanh và bền vững thu hút một thị trường nhất định vào thời điểm này, thậm chí là một thị trường lớn. Đó là xu hướng có cơ sở rõ ràng, do đó, người biết đón đầu sẽ có cơ hội thành công và trở thành người dẫn dắt.

Hơn nữa, phát triển du lịch xanh thì doanh nghiệp không còn cạnh tranh về giá mà cạnh tranh về dịch vụ, ý tưởng, giá trị và sự tử tế. Cạnh tranh như vậy mới có thể tạo nên nền kinh tế thị trường tốt hơn. Vì vậy, tôi luôn hy vọng và tin tưởng rằng khi đã có nền tảng thì du lịch xanh sẽ phát triển rất nhanh trong tương lai.

Cám ơn ông rất nhiều về những chia sẻ trên!

#DestinationStory là chuyên mục mang đến những câu chuyện đằng sau sự phát triển của các điểm đến du lịch trên thế giới.

Tags: